Heb je ooit dat moment meegemaakt, wanneer bij een operatie de borstkas wordt geopend en de blik vrijkomt op het glimmende oppervlak van het hart? Zo groot als een vuist pompt het vol actie het bloed door je aderen en houdt je in leven. En daarbij ontvouwen het hart en zijn anatomie een fascinerende schoonheid.

Deze onbeschrijfelijke blik van de chirurg kun je met een tekening van Animus Medicus bij je thuis halen. Detailgetrouw zie je een frontale aanblik van de hartanatomie, zoals ook het operatieteam die ervaart. Met een vlieggewicht van slechts 300 gram draait het hart 24/7 en klopt het in ons leven ongeveer drie miljard keer.

Bij een volwassene is het gezonde hart tot twaalf centimeter lang, op het breedste punt ongeveer acht centimeter dik en zes centimeter diep. Beschermd door het bindweefselige hartzakje ligt het hart in het mediastinum, in het midden van de borstkas. Aan de onderzijde is het stevig verbonden met het middenrif. Rechts en links wordt het omsloten door de beide longvleugels, waartegen het vrij beweeglijk en door het longvlies gescheiden is.

Zijdelings en naar boven lopen de grootste bloedvaten van het lichaam, die zo dik zijn als een tuinslang. De aorta en de longslagader verlaten het hart. De longaders en holle aders monden uit in het hart.

De bloedvaten en het hart vormen een gesloten bloedsomloop. De linker hartkamer pompt het bloed in de aorta. Van daaruit stroomt het naar alle organen en weefsels om deze te voorzien van levensbelangrijke zuurstof.

Het zuurstofarme en met koolstofdioxide verrijkte bloed stroomt terug naar de rechter boezem, van daaruit naar de rechter hartkamer, vervolgens naar de longen. Daar wordt het weer verrijkt met zuurstof en koolstofdioxide uitgeademd. Vervolgens stroomt het bloed verder naar de linkerboezem en de linkerkamer, waar alles opnieuw begint.

Hartanatomie: Een spier die ons in leven houdt

Het grootste deel van de hartmassa is spierweefsel. Bij een eerste blik op de hartanatomie lijkt deze vrij simpel verdeeld. Het hart is verdeeld in een rechter- en linkerhelft, met elk een hartkamer en een boezem. In totaal zijn er dus vier hartkamers.

Het spierweefsel is echter veel meer dan een omhulsel: Het is opgebouwd uit meerdere lagen die zich spiraalsgewijs en cirkelvormig uitstrekken van de hartbasis tot de hartpunt.

Door de fijne samenwerking van de spieren slaagt het hart erin om samen te trekken en bloed uit te pompen. Een tekening zoals onze Heart Overview, of het nu in vintage-look of de zwart-witte Chalk Edition is, zet de schoonheid van de hartanatomie in een heel bijzonder daglicht. Ga zitten, neem een pauze en geniet van de elegantie van onze levenspomp - terwijl deze zelf diep in jou binnenin onafgebroken doorwerkt en jou het leven schenkt.

Hoe snel het hart daarbij klopt, is leeftijdsafhankelijk. Bij volwassenen zijn dat in rust ongeveer 60 tot 80 slagen per minuut, bij baby's ongeveer 150. Bij een gezond persoon wordt daarmee elke minuut het volledige bloedvolume, bij volwassenen ongeveer vijf liter, door het lichaam gepompt.

Maar niet alleen de menselijke hartanatomie verricht dag in dag uit deze topprestatie! Terwijl je het hart van een muis met een frequentie van 600 slagen per minuut alleen nog maar hoort tikken, kan dat van een duikende blauwe vinvis met twee slagen per minuut tot wel 5000 liter uitpompen!

Achter de schermen: Hoe ziet het er onder de hartspier uit?

De bij ons verkrijgbare hartdoorsnede-tekening onthult zelfs de binnenkant van ons wonderbaarlijke orgaan. Tussen de boezems en de kamers, en tussen de kamers en de daaraan verbonden vaten, bevinden zich de hartkleppen. De kleppen zijn de ventielen van het hart en zorgen ervoor dat het bloed in de juiste richting stroomt en niet terugvloeit naar waar het niet hoort.

Toch kan dat soms gebeuren: Hartklepafwijkingen en aangeboren hartafwijkingen behoren tot de meest voorkomende hartaandoeningen. Als de kleppen lekken, stroomt er bloed in de verkeerde richting terug. Zijn de kleppen verkleefd, verkalkt of vergroeid, dan is de weg voor het bloed te nauw. Duizeligheid en kortademigheid kunnen het gevolg zijn.

Bovendien zijn klepafwijkingen inspannend voor het hart! Het spierweefsel kan na verloop van tijd verdikken of uitrekken. Maar ook al kan het hart zijn anatomie veranderen, het is er altijd voor u.

Terwijl het hart als motor van het lichaam alle andere organen van bloed voorziet, is de eigen bloedtoevoer vrij onopvallend. De bloedtoevoer naar de hartspier wordt verzorgd door de kransslagaders, ook wel coronaire arteriën genoemd. Ze ontspringen direct aan het beginstuk van de aorta en vertakken zich in drie grote aftakkingen.

Deze onopvallende onderdelen van de hartanatomie hebben echter een dragende rol. Zijn de kransslagaders vernauwd, dan dreigt een hartinfarct.

Onzichtbaar op onze tekening , maar onmisbaar voor het complete pakket, zijn de zenuwen van het hart. De pacemaker van het hart is een zenuwnetwerk genaamd sinusknoop. Deze geeft het ritme aan en leidt dit via zenuwbanen naar de AV-knoop, die de prikkel naar de hartkamers overbrengt. Zo komt bij alle spiercellen de gecoördineerde informatie aan, die een geordend kloppen van de hartspier mogelijk maakt.

Het zenuwstelsel van het hart is zelfs zo bijzonder, dat het nog een verrassing in petto heeft: Het werkt ook helemaal zelfstandig! Zelfs wanneer men het hart uit het lichaam zou nemen, zou het (mits zuurstof en voedingsstoffen aanwezig) een tijdje zelfstandig kunnen blijven kloppen!

Nou ja! Voorlopig hebben we het hart echter alleen per tekening uit het lichaam genomen. Zodat jij elke dag de fascinerende hartanatomie aan je eigen muur kunt bewonderen.