Menselijke anatomie: wanneer geneeskunde kunst wordt

Anatomie en mens zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Vormen en structuren vormen zowel afzonderlijk als als geheel fascinerende beelden. De menselijke anatomie staat bekend als een veeleisend studieonderdeel van aspirant-artsen en heeft een onmiskenbaar, artistiek karakter. Sinds Leonardo da Vinci's "Vitruviusman" een populair accessoire aan de muur werd, is het duidelijk dat anatomie, mens en kunst een stijlvolle drie-eenheid vormen.

Leonardo da Vinci gaf als geen ander vorm aan de artistieke claim op het verband tussen geneeskunde en menselijke anatomie. Historici vonden duizenden aantekeningen en documenten met anatomische tekeningen in zijn nalatenschap. Tegen deze achtergrond is het ronduit jammer dat alleen de eerder genoemde “Men in the Circle” echte populariteit heeft weten te verwerven.

Menselijke anatomie als kunstvorm

Geneeskunde - vooral anatomie - en kunst zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Zelfs de kunst van de oudheid draaide vrijwel uitsluitend rond de menselijke anatomie. Het schilderen werd later toegevoegd. Kunstenaars bestudeerden fysionomie en vorm om deze in hun werk te implementeren. Artsen konden deze werken gebruiken om anatomische structuren uit te leggen en wetenschappelijke achtergrondinformatie te verschaffen.

Als je erkend wilde worden als een realistische kunstenaar, kon je er niet omheen om de menselijke anatomie zelfstandig te bestuderen. Voordat hij creatief kon creëren, moest hij eerst een scherp waarnemer worden. Aan de andere kant zocht iedereen die als arts de menselijke anatomie wilde begrijpen, meestal een kunstenaar.

Op welke andere manier zou het mogelijk zijn geweest om de menselijke anatomie te bestuderen? In het christelijke Westen waren dissecties van het menselijk lichaam lange tijd verboden. Als geheime anatomen en met hun levendige, nauwkeurige representaties vervingen kunstenaars het leren van dode onderwerpen.

Anatomie des Menschen - Cursus Anatomicus

Denk buiten de gebaande paden

De werken en sculpturen uit de oudheid hebben lange tijd als studieobject voor geneeskundestudenten gediend. Ze brachten ze dichter bij de menselijke anatomie en vervingen de realiteit van het dode lichaam.

Het verband tussen kunst en de menselijke anatomie werd aangetoond in een ander historisch feit. Wist u dat medische studies vroeger nog uitgebreider waren? Naast de verplichte vakken over de menselijke anatomie moesten studenten deelnemen aan bepaalde colleges in filosofische of cultuurhistorische onderwerpen. Dit lijkt op het eerste gezicht verrassend.

Maar het begrijpen van kunst, filosofie en cultuur was een reëel en bijkomend voordeel voor het leren van de menselijke anatomie en later voor het werken als arts. Helaas is dit waardevolle beeld van het grotere plaatje in de huidige onderzoeken verloren gegaan.

"Theater" als centra voor anatomisch onderwijs

Kunst over mensen kwam uiterlijk in de 16e eeuw tot leven. en 17. Eeuw. In Amsterdam, Bazel, Parijs en Padua ontstonden ‘anatomische theaters’. Overigens was er eind 14e eeuw een eerste voorloper. Eeuw aan de Universiteit van Heidelberg. Anatomische theaters waren de voorlopers van de collegezalen die je kent. Zitplaatsen in de vorm van een tribune met vrij zicht op de actie waren gegroepeerd rond een centrale zaal met een tafel voor secties. De menselijke anatomie moet van dichtbij en emotioneel aan studenten worden onderwezen.

Menselijke anatomie als naslagwerk

Uit dit alles kwamen studieobjecten over de menselijke anatomie voort in de vorm van atlassen of afbeeldingen. Je kent de situatie in de gespecialiseerde boekhandel: tegenwoordig is er een breed aanbod aan boeken over de menselijke anatomie.

Bij de keuze voor of tegen een boek speelt de trouw aan de details in de illustraties zeker de belangrijkste rol voor u. Begrijpelijk, omdat de nomenclatuur van de menselijke anatomie onveranderlijk is. Je leert het, het geldt al eeuwen en zal niet herschreven worden. Maar anders gepresenteerd.

Een van de moderne pioniers in de picturale representatie van de menselijke anatomie is Johannes Sobotta. Deze naam heb je waarschijnlijk al eerder gehoord. Met de tekeningen over de menselijke anatomie creëerde hij een boek met hoogwaardige inhoud waar vandaag de dag nog steeds veel vraag naar is. Misschien leer je er al mee. Sobotta's "Atlas of Anatomy" bestaat uit verschillende delen en wordt beschouwd als een standaardwerk in de geneeskunde voor studie en praktijk.

De twee illustratoren Karl Hajek en Erich Lepier waren verantwoordelijk voor de illustraties. Ze brachten de realiteit van spieren, weefsels, botten, gewrichten en organen, perfect in secties geprepareerd, over op papier. De schetsen zijn driedimensionaal gemaakt, qua kleur op elkaar afgestemd en tot in het kleinste detail perfect.

De "Michelangelo van de geneeskunde"

In de lijst met gedetailleerde afbeeldingen van de menselijke anatomie mag de naam Frank Netter niet ontbreken. De Amerikaanse arts en anatoom wordt vanwege zijn nauwkeurige anatomische tekeningen vaak de "Michelangelo van de geneeskunde" genoemd.

Netter werkte aanvankelijk als illustrator voor een farmaceutisch bedrijf. Toen steeds meer medische collega's zich bewust werden van de kwaliteit van zijn beelden, werd besloten ze in boekvorm uit te geven. De eerste editie van de Netter Atlas over de menselijke anatomie verscheen in 1948. Pas in 1989 werd Netter's erkende en bekroonde "Atlas of Human Anatomy" gepubliceerd, waarvoor hij verschillende keren werd geëerd en talloze eredoctoraten ontving.

Menselijke anatomie als kunstwerk

Wat een waardevolle verplichting is voor studenten en artsen, aangezien kunst op de plank over de menselijke anatomie een indrukwekkende freestyle kan worden als kunst aan de muur. Afbeeldingen die op indrukwekkende wijze de menselijke anatomie in al zijn facetten weergeven, zijn niet alleen fascinerend, ze zijn ook understatement.

Het aanbod is groot, iedere afdeling is vertegenwoordigd. Anatomische representaties zijn tijdloos.Ze verbinden de geschiedenis en de toekomst van de menselijke anatomie en de geneeskunde.En ze slaan een unieke brug tussen de menselijke anatomie en kunst.

Bij Cursus Anatomicus vind je precies dit allemaal: