Een gezond volwassen mens bezit ongeveer 200 botten. De kleinste daarvan is slechts enkele millimeters groot en bevindt zich in het oor. Het vervult een veelvoud aan taken, die het in samenwerking met de zogenaamde Musculus stapedius uitvoert. Als kleinste botje in de mens kan de stijgbeugel door ziekten worden aangetast, die tot een beperking van het gehoor leiden. Het is daarom raadzaam regelmatig een KNO-arts te raadplegen. Dit artikel introduceert de zogenaamde stijgbeugel en legt uit welke betekenis deze als kleinste botje in de mens heeft.

Het kleinste botje in de mens zit in het oor

Het kleinste botje van de mens wordt vanwege zijn vorm stijgbeugel genoemd en is op veel anatomie afbeeldingen snel terug te vinden. Het bevindt zich in de anatomie van het binnenoor en is samen met de zogenaamde hamer en aambeeld verantwoordelijk voor de geleiding van het geluid naar het trommelvlies. De stijgbeugel is slechts 3 mm groot en daarmee half zo groot als een rijstkorrel. Toch is hij verhoudingsgewijs stabiel, zodat breuken of soortgelijke beschadigingen aan het kleinste botje van de mens zelden voorkomen.

De stijgbeugel is in de evolutie van de mens altijd van groot belang geweest. Dat blijkt uit het feit dat hij ook bij amfibieën, reptielen en vogels te vinden is. Vooral de verbinding met de zogenaamde beenvissen is in dit verband relevant. De stijgbeugel vormt zich al bij een embryo en beschikt over twee zogenaamde benen. Deze vorm ontstaat doordat de stijgbeugel zich rond de zogenaamde stijgbeugelslagader ontwikkelt en zo het onmiskenbare kleinste botje van de mens is geworden.

Taken als kleinste botje van de mens

Als kleinste botje van de mens vervult de stijgbeugel een veelvoud aan taken. Primair dient hij ervoor om de trillingen die in het binnenoor aankomen, door te geven aan het trommelvlies. Zonder de stijgbeugel zouden aanzienlijk minder geluidsgolven ons bereiken, waardoor het menselijk gehoor beduidend zwakker zou zijn.

Bij de geluidsoverdracht vangt de stijgbeugel, als kleinste botje van de mens, de trillingen uit het medium lucht op en geeft deze via het slakkenhuis door aan het trommelvlies. Hier bevindt zich een zogenaamde vloeibare perilymfe, waaraan het geluid wordt doorgegeven. In dit verband zorgt de stijgbeugel ervoor dat de geluidstrillingen met een factor 20 tot 30 worden versterkt. Dit is nodig, omdat er anders bij de overgang van lucht naar vloeistof reflectieverliezen zouden optreden.

Een andere taak van het kleinste botje van de mens is de bescherming van het slakkenhuis en de daarin bevindende zintuigcellen. Hierdoor wordt gegarandeerd dat de geluidsoverdracht gedurende lange tijd perfect functioneert. Vanwege deze beschermende functie zijn aandoeningen aan de stijgbeugel bijzonder gevaarlijk en dienen tijdig gediagnosticeerd en behandeld te worden.

Kleinste botje van de mens en de musculus stapedius

Het kleinste botje van de mens, de stijgbeugel, is verbonden met de zogenaamde musculus stapedius. Dit is een spier die direct naar de stijgbeugel loopt. Deze spier kan zich aanspannen en ontspannen en hierdoor invloed uitoefenen op de beweeglijkheid van de gehoorbeentjesketen. Bij een plotselinge, hoge geluidsdruk spant de musculus stapedius zich aan, waardoor de gehoorbeentjesketen verstijft.

Deze functie en het samenspel van stijgbeugel en spier zorgen voor de beschermende functie van het gehoor. Hierdoor wordt ervoor gezorgd dat een plotselinge, hoge geluidsdruk geen schade aan het oor veroorzaakt. Bovendien is het via een tympanometrie mogelijk om de stapediusreflex te testen. De behandelend artsen weten dus precies hoe betrouwbaar de spier werkt en hoe hoog de beschermende functie nog steeds is. Hieruit kunnen ze conclusies trekken over de dichtheid van het trommelvlies en uitspraken doen over de zenuwverbindingen in de hersenstam en de zenuwen in het oor en gezicht.

Als u interesse heeft in de anatomie van het oor, vindt u bij ons een KNO-collectiemet afbeeldingen, die perfect is om te leren of te ontdekken.

Veelvoorkomende aandoeningen met betrekking tot het kleinste botje van de mens

Aandoeningen aan het kleinste botje van de mens hebben soms enorme gevolgen voor het gehoor als geheel. Daarom moeten getroffenen bij de eerste symptomen snel reageren en hulp zoeken bij een specialist. Er kan bijvoorbeeld een zogenaamde sclerotisering van het membraan optreden. Dit betekent dat het membraan verbeent en een overdracht van de geluidsgolven slechts beperkt mogelijk is. Zo komen de impulsen niet meer in de gewenste sterkte bij het trommelvlies aan, waardoor het gehoorvermogen afneemt.

Tot op heden is nog niet geheel duidelijk waardoor een dergelijke verbening ontstaat. Er wordt aangenomen dat middenoorontstekingen of vergelijkbare aandoeningen leiden tot vochtophoping in het middenoor, waardoor vloeistof in de middenoor anatomie terechtkomt en daar achterblijft. Hierdoor kunnen ontstekingen ontstaan, die zich weer schadelijk uitwerken op het kleinste botje in het menselijk lichaam.

Prettig is dat slechthorendheid veroorzaakt door vochtophoping in het middenoor een omkeerbare aandoening is. Het is bijvoorbeeld door het verwijderen van de ongewenste vloeistof of door een kunstmatige stijgbeugel in sommige gevallen mogelijk om het gehoorvermogen te verbeteren. Om dit te laten slagen, moet de onderliggende aandoening echter nauwkeurig worden gediagnosticeerd.

Regelmatig bezoek aan de KNO-arts

Om een zo goed mogelijk gehoor zo lang mogelijk te behouden en te verzorgen, is het raadzaam om regelmatig een KNO-arts te bezoeken. Deze kan de werking van het gehoor controleren en ervoor zorgen dat er geen ongewenste aandoeningen en bijwerkingen optreden. Op deze manier wordt de stijgbeugel als kleinste botje van de mens optimaal beschermd.

Uiterlijk wanneer de eerste symptomen optreden, dient een KNO-arts te worden geraadpleegd. Zo is het mogelijk om de onderliggende aandoeningen vast te stellen en indien nodig te bestrijden. Dat kan van alles zijn, van een relatief onschuldige middenoorontsteking tot een tumor in de neus-keelholte. Hoe eerder hier duidelijkheid over is, hoe beter te voorkomen is dat de stijgbeugel als kleinste botje van de mens te lijden heeft onder ziektes. Bij bestaande aandoeningen is het raadzaam om een gespecialiseerde KNO-arts te raadplegen. Deze artsen hebben veel ervaring met de stijgbeugel en hebben reeds talloze operaties in dit gebied uitgevoerd.

Conclusie: Kleinste botje van de mens - maar oho!

De stijgbeugel is weliswaar als kleinste botje van de mens vrij onopvallend, maar hij is van immens groot belang. Alleen dankzij hem zijn we in staat om te horen zoals we dat doen. Zonder de stijgbeugel zou de geluidsoverdracht aanzienlijk verzwakt zijn en zou men veel minder kunnen horen. Het loont daarom de moeite om de zorg voor het kleinste botje van de mens serieus te nemen en door middel van vooronderzoeken en/of geschikte therapieën ervoor te zorgen dat het lang gezond blijft en zijn taken doeltreffend kan uitvoeren.

Tip: In onze online shop vind je een groot aantal medische en decoratieve producten zoals bijvoorbeeld onze telefoonhoesjes Anatomie of ook chirurgische hechtsets.